Niels Crama
6 min read
Het moment dat een patiënt de spreekkamer bereikt, is lang niet altijd het juiste moment. Dit is de overtuiging van Niels Crama, oogarts bij het Radboudumc. Veel risicofactoren en vroege symptomen van oogaandoeningen, zoals macula-degeneratie, glasvochttroebeling of netvliesloslating, zijn onbekend bij het algemene publiek. Vorig jaar ging hij al de straat op om voorbijgangers te vragen of ze wisten waar de macula zat. Onlangs heeft hij een filmpje opgenomen met Hans Kazan om maculadegeneratie onder de aandacht te brengen.
Veel Nederlanders weten niet dat ze in een risicogroep zitten voor een bepaalde oogaandoening. “We kunnen nog beter gaan opereren, we kunnen nog betere medicijnen ontwikkelen om maculadegeneratie te behandelen, maar als men niet of veel te laat komt, dan haal je daar de winst niet uit”, zegt Crama. “De winst zit in het eerder in de spreekkamer krijgen van mensen.”
Kaartspel
Maar hoe bereik je het algemene publiek? De Australische maculavereniging heeft de bekendheid van maculadegeneratie bij het publiek van 10% naar 80% gekregen door jarenlang publieksacties te doen. “Elon van Dijk en ik hebben vorig jaar een video opgenomen waarbij we de straat zijn opgegaan met de vraag: ‘Weet u waar de macula zit en wat maculadegeneratie is?’ Puur om awareness te creëren.”
Onlangs heeft Crama een video opgenomen met Hans Kazan om maculadegeneratie onder de aandacht te brengen. Hierin voert Crama de test met het Amslerraster uit bij Hans Kazan, met een verwijzing naar de website van de MaculaVereniging. Bezoekers kunnen daar, na het invullen van de Maculatest, een kaartspel aanvragen met een extra speelkaart waarop het Amslerraster wordt uitgelegd, met een QR-code naar een informatiefilmpje.
“Veel patiënten die ik in de spreekkamer zie, kennen het Amslerraster niet. Dit soort laagdrempelige initiatieven zijn volgens mij de manier om het onderwerp onder de aandacht te brengen. Dokters willen graag alles zo compleet mogelijk en in detail vertellen, maar veel patiënten zijn de meeste informatie na het gesprek alweer vergeten. Pik dus de belangrijkste dingen eruit en focus daarop. Daarmee bereik je 95% van de mensen. Als iemand meer wil weten, kan hij of zij hiervoor terecht op bijvoorbeeld de website van de MaculaVereniging.”
Kernboodschappen
Men moet zich beseffen dat iemand meer kans heeft op maculadegeneratie naarmate je ouder wordt en dat een gezonde leefstijl, waaronder niet roken, belangrijk is. “Alles wat slecht is voor hart- en vaatziekten is ook slecht voor maculadegeneratie, dus fastfood en veel suikers en vetten. Veel groene groenten werken juist beschermend”, zegt Crama. “Heel weinig mensen weten dat roken ook zelfs op je zicht een nadelig effect heeft.”
Met het uitwerken van zijn ideeën om maculadegeneratie onder de aandacht te brengen houdt hij ook de doelgroep in zijn achterhoofd. “Je zit toch in een bepaalde leeftijdscategorie, vandaar het idee om het Amslerraster op de achterkant van een kaartspel te zetten. Als je dit wil promoten, past dit ook beter bij Hans Kazan dan bij een van zijn zoons.”
De weg richting het algemene publiek ligt volgens Crama bij de (sociale) media en het internet. “Juist op andere plekken dan je normaal als oogarts een praatje houdt, zoals op congressen of bij presentaties. Voor de MaculaVereniging heb ik bijvoorbeeld met Animatiedokter.nl een video gemaakt over maculadegeneratie.
Opticiens en optometristen zitten wat vroeger in de keten, net als huisartsen. Zij kunnen mensen ook over de symptomen van oogaandoeningen informeren. Maar je moet wel opvallen met je boodschap, dus pak alleen de alarmsymptomen eruit en verpak dit op een ludieke manier. Je zou een kunstenaar kunnen vragen om een Amslerraster te maken bijvoorbeeld en zo’n kunstwerk dan in de wachtkamer van een huisartspraktijk hangen.”
Toegankelijke informatie
Crama zijn advies: stap eens die spreekkamer uit om oogaandoeningen onder de aandacht te brengen, zorg dat het ziekenhuis of de kliniek een duidelijke website heeft met korte en toegankelijke informatie. “Of dat een filmpje is of een paar korte opmerkingen of quotes, dat maakt niet zoveel uit. De filmpjes op YouTube die ik heb gemaakt zijn vrij te gebruiken. Ik vind het leuk om met kleine dingen zo veel mogelijk te bereiken. Informatie moet je aan het denken zetten of een glimlach geven, dan wordt het beter onthouden. Ik krijg meer energie van het maken van een kort filmpje dan dat ik een verhaal houd van een halfuur, waarbij ik tot in detail vertel wat maculadegeneratie inhoudt.”